ប្រែសម្រួល៖ ស-សម្បត្តិ

ក្រុមឧទ្ទាមស៊ីរី បានប្រកាសការផ្តួលរំលំប្រធានាធិបតី បាសារ អាល់-អាសាដ បន្ទាប់ពីបានគ្រប់គ្រងរដ្ឋធានីដាម៉ាស់កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ (ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ) ដែលបង្ខំឱ្យលោកភៀសខ្លួន និងបញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងរបស់គ្រួសារលោកអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលអស់រយៈពេលជាង១៣ឆ្នាំ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់មជ្ឈិមបូព៌ា។

ក្រុមឧទ្ទាមក៏បានវាយបំបាក់ឥទ្ធិពលរបស់រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់នៅស៊ីរីក្នុងតំបន់នេះផងដែរ ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដែលបានគាំទ្រលោក អាសាដ ក្នុងអំឡុងពេលសំខាន់ៗនៃជម្លោះនេះ។

យោងតាមភ្នាក់ងារព័ត៌មានរុស្ស៊ី លោក អាសាដ និងក្រុមគ្រួសារបានមកដល់រុស្ស៊ី និងត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិជ្រកកោនដោយអាជ្ញាធររុស្ស៊ី។

ភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Interfax បានដកស្រង់សម្តីប្រភពអនាមិកមួយដែលបាននិយាយថា៖ “ប្រធានាធិបតីស៊ីរី អាសាដ បានមកដល់ទីក្រុងម៉ូស្គូ។ រុស្ស៊ីបានផ្តល់សិទ្ធិជ្រកកោនដល់ពួកគេ (លោក និងគ្រួសាររបស់លោក) ដោយហេតុផលមនុស្សធម៌។”

ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចូ បៃដិន បាននិយាយកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើការជាមួយដៃគូ និងភាគីពាក់ព័ន្ធនៅស៊ីរី ដើម្បីជួយឆ្លៀតឱកាស និងគ្រប់គ្រងហានិភ័យ។

នៅក្នុងសុន្ទរកថានៅសេតវិមាន លោក បៃដិន បានមានប្រសាសន៍ថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងគាំទ្រប្រទេសជិតខាងស៊ីរីក្នុងអំឡុងពេលអន្តរកាល និងនឹងវាយតម្លៃពាក្យសម្តី និងសកម្មភាពរបស់ក្រុមឧទ្ទាម។ លោក បៃដិន បានមានប្រសាសន៍ថា លោក អាសាដ “គួរត្រូវទទួលខុសត្រូវ។”

អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ អង់តូនីញ៉ូ ហ្គូតេរ៉េស បានស្វាគមន៍ការបញ្ចប់ “របបផ្តាច់ការ” របស់ស៊ីរី និងអំពាវនាវឱ្យប្រទេសនេះកសាងឡើងវិញ។

លោក ហ្គូតេរ៉េស បានថ្លែងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា “បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមឃោរឃៅរយៈពេល១៤ឆ្នាំ និងការដួលរលំនៃរបបផ្តាច់ការ ថ្ងៃនេះប្រជាជនស៊ីរីអាចឆ្លៀតឱកាសប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដើម្បីកសាងអនាគតដ៏ស្ថិតស្ថេរ និងសន្តិភាព។”

“ខ្ញុំសូមអំពាវនាវម្តងទៀតឱ្យមានភាពស្ងប់ស្ងៀម និងជៀសវាងអំពើហិង្សានៅពេលរសើបនេះ ខណៈការពារសិទ្ធិរបស់ប្រជាជនស៊ីរីទាំងអស់ ដោយគ្មានការរើសអើង។”

ក្រុមឧទ្ទាមបាននិយាយថា ពួកគេបានចូលទៅក្នុងរដ្ឋធានីដោយគ្មានសញ្ញានៃការដាក់ពង្រាយកងទ័ព។ សាក្សីបាននិយាយថា មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ជិះរថយន្ត និងដើរថ្មើរជើងបានជួបជុំគ្នានៅទីលានធំមួយ ដោយហៅ និងស្រែកថា “សេរីភាព” ពីការគ្រប់គ្រងរបស់គ្រួសារ អាសាដ អស់រយៈពេលកន្លះសតវត្សរ៍។

មនុស្សត្រូវបានគេឃើញដើរនៅខាងក្នុងវិមានប្រធានាធិបតី អាល់-រ៉ូដា ដោយអ្នកខ្លះចាកចេញដោយយកគ្រឿងសង្ហារិមពីខាងក្នុង។ ក្រុមឧទ្ទាមបាននិយាយថា អ្នកទោសត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធនាគារធំមួយនៅជាយក្រុងដាម៉ាស់ ដែលរដ្ឋាភិបាលស៊ីរីបានឃុំឃាំងមនុស្សរាប់ពាន់នាក់។

ក្រុមឧទ្ទាមបាននិយាយថា “យើងអបអរសាទរជាមួយប្រជាជនស៊ីរីចំពោះដំណឹងនៃការដោះលែងអ្នកទោសរបស់យើង និងការដោះលែងខ្នោះរបស់ពួកគេ។”

យោងតាមប្រភពសន្តិសុខលីបង់ពីររូបបានប្រាប់រ៉យទ័រកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា ហ្សឺបុលឡា ដែលបានផ្តល់ការគាំទ្រសំខាន់ដល់លោក អាសាដ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ បានដកកម្លាំងទាំងអស់របស់ខ្លួនចេញពីស៊ីរីកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ នៅពេលដែលក្រុមឧទ្ទាមកំពុងខិតជិតរដ្ឋធានីដាម៉ាស់។

ប្រភពមួយបាននិយាយថា កម្លាំងត្រួតពិនិត្យដែលហ្សឺបុលឡាបានដាក់ពង្រាយទៅស៊ីរីនៅពេលយប់រវាងថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ និងថ្ងៃសុក្រ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅមើលការដកថយ។”

បញ្ជាការកងទ័ពស៊ីរីបានជូនដំណឹងដល់មន្ត្រីយោធានៅថ្ងៃអាទិត្យថា ការគ្រប់គ្រងរបស់លោក អាសាដ បានបញ្ចប់ នេះបើយោងតាមមន្ត្រីយោធាស៊ីរីម្នាក់ដែលបានទទួលព័ត៌មាននេះប្រាប់ភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters។

ប៉ុន្តែក្រោយមក កងទ័ពបានថ្លែងថា ខ្លួននៅតែបន្តប្រតិបត្តិការប្រឆាំង “ក្រុមភេរវកម្ម” នៅក្នុងទីក្រុងសំខាន់ៗគឺ ហាម៉ា និងហុមស៍ ព្រមទាំងនៅតំបន់ជនបទ។

ក្រសួងការបរទេសរុស្ស៊ីបានថ្លែងថា លោក អាសាដ បានចាកចេញពីតំណែង និងចាកចេញពីប្រទេស បន្ទាប់ពីបានចេញបញ្ជាឱ្យមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធី។

សម្ព័ន្ធក្រុមបះបោរស៊ីរីបានថ្លែងថា ខ្លួនកំពុងបន្តការងារដើម្បីបញ្ចប់ការផ្ទេរអំណាចនៅស៊ីរីទៅឱ្យស្ថាប័នដឹកនាំអន្តរកាលដែលមានអំណាចប្រតិបត្តិពេញលេញ។

“បដិវត្តន៍ស៊ីរីដ៏អស្ចារ្យបានផ្លាស់ប្តូរពីដំណាក់កាលនៃការតស៊ូដើម្បីផ្តួលរំលំរបបអាសាដ ទៅជាការតស៊ូដើម្បីកសាងប្រទេសស៊ីរីរួមគ្នា ដែលសមនឹងការលះបង់របស់ប្រជាជនខ្លួន” នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្ថែម។

ខណៈដែលប្រជាជនស៊ីរីបានសម្តែងក្តីអំណរ នាយករដ្ឋមន្ត្រី មូហាម៉ាដ ហ្គាស៊ី អាល់-ជាឡាលី បានអំពាវនាវឱ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី។

ប៉ុន្តែការណ៍នេះទាមទារឱ្យមានអន្តរកាលដោយរលូននៅក្នុងប្រទេសដែលមានផលប្រយោជន៍ប្រកួតប្រជែងស្មុគស្មាញ ចាប់ពីក្រុមឧទ្ទាមរហូតដល់ក្រុមដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក រុស្ស៊ី និងតួកគី។

លោក ឡាលី ក៏បានថ្លែងថា លោកបានទាក់ទងជាមួយមេបញ្ជាការក្រុមបះបោរ អាប៊ូ មូហាម៉ាដ អាល់-ហ្គូឡានី ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការគ្រប់គ្រងអំឡុងពេលអន្តរកាល ដែលជាការវិវឌ្ឍគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរៀបចំអនាគតនយោបាយស៊ីរី។

ការដួលរលំនៃការគ្រប់គ្រងរបស់លោក អាសាដ កើតឡើងបន្ទាប់ពីមានការផ្លាស់ប្តូរតុល្យភាពអំណាចនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ក្រោយពីមេដឹកនាំជាច្រើននៃក្រុមហេសប៊ូឡាលីបង់ដែលគាំទ្រដោយអ៊ីរ៉ង់ ដែលជាកម្លាំងសំខាន់នៅសមរភូមិរបស់លោក អាសាដ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយអ៊ីស្រាអែលក្នុងរយៈពេលពីរខែកន្លងមកនេះ។

ផ្លូវខាងមុខមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងដោយសារក្រុមផ្សេងៗជាច្រើនកំពុងដើរតាមរបៀបវារៈដែលប្រឆាំងគ្នា។

កងកម្លាំងស៊ីរីដែលគាំទ្រដោយតួកគីបានគ្រប់គ្រងប្រមាណ ៨០ ភាគរយនៃតំបន់ម៉ានប៊ីចនៅស៊ីរីខាងជើង និងជិតទទួលបានជ័យជម្នះលើកងកម្លាំងឃឺដនៅទីនោះ នេះបើយោងតាមប្រភពសន្តិសុខតួកគី។

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ី សែហ្គេ ឡាវរូវ បានជួបពិភាក្សាជាមួយលោក ហ្គែរ ភេដឺសិន អ្នកតំណាងពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំស៊ីរី នៅទីក្រុងដូហាកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ពេលដែលពួកគេបានពិភាក្សាអំពីវិធានការដែលអាចធ្វើឡើងដើម្បីស្ថិរភាពស្ថានការការណ៍នៅស៊ីរី នេះបើយោងតាមភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Interfax រាយការណ៍នៅថ្ងៃអាទិត្យ។

ប្រជាជនស៊ីរីនឹងត្រូវដោះស្រាយសង្គ្រាមស៊ីវិលពេញលេញតែម្នាក់ឯង នេះបើតាមលោក កុនស្តង់ទីន កូសាឆេវ អនុប្រធានសភាជាន់ខ្ពស់នៃរុស្ស៊ីបានថ្លែង ខណៈដែលបានបង្ហាញថា ទីក្រុងម៉ូស្គូត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ក្នុងការគាំទ្រប្រជាជនស៊ីរីក្នុងកាលៈទេសៈជាក់លាក់មួយចំនួន។

រុស្ស៊ី ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏មុតមាំរបស់លោក អាសាដ បានចូលអន្តរាគមន៍យ៉ាងសំខាន់នៅឆ្នាំ២០១៥ ដើម្បីជួយលោក អាសាដ អំឡុងពេលសង្គ្រាមស៊ីវិលស៊ីរី។ ប៉ុន្តែដោយសារធនធានយោធារបស់ខ្លួនភាគច្រើនជាប់រវល់នៅអ៊ុយក្រែន សមត្ថភាពរបស់ទីក្រុងម៉ូស្គូក្នុងការជះឥទ្ធិពលលើស្ថានការណ៍នៅមូលដ្ឋានមានកម្រិតកាន់តែតិចជាងមុនច្រើននៅពេលនេះ ទោះបីជានៅរក្សាមូលដ្ឋានយោធាពីរនៅស៊ីរីក៏ដោយ។

• សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងរក្សាវត្តមាន

សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅស៊ីរី ដែលបានផ្ទុះឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១១ ជាចលនាប្រឆាំងនឹងការដឹកនាំរបស់លោកអាសាដ បានទាញបណ្តាមហាអំណាចខាងក្រៅឱ្យចូលរួម បង្កើតឱកាសឱ្យក្រុមជីហាដប្រើប្រាស់តំបន់នេះសម្រាប់រៀបចំការវាយប្រហារទូទាំងពិភពលោក និងបណ្តាលឱ្យប្រជាជនរាប់លាននាក់ភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសជិតខាង។

ស្ថានភាពនៅតាមបណ្តាខ្សែប្រយុទ្ធបានស្ងប់ស្ងាត់អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ បន្ទាប់មកក្រុមយោធាដែលធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងជាមួយអាល់កៃដាបានចាប់ផ្តើមសកម្មភាពយ៉ាងភ្លាមៗ ដែលបង្កើតជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតដល់លោកអាសាដ។

ល្បឿននៃព្រឹត្តិការណ៍បានធ្វើឱ្យរដ្ឋធានីអារ៉ាប់ទាំងឡាយភ្ញាក់ផ្អើល និងបង្កើនការភ័យខ្លាចអំពីរលកថ្មីនៃអស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។

នេះគឺជាចំណុចបត់បែនសម្រាប់ប្រទេសស៊ីរី ដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយសង្គ្រាមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ដែលបានបំផ្លាញទីក្រុងឱ្យក្លាយជាកំទេចកំទី សម្លាប់ប្រជាជនរាប់សែននាក់ និងបង្ខំឱ្យប្រជាជនរាប់លាននាក់ភៀសខ្លួនទៅបរទេស។

ការធ្វើឱ្យមានស្ថិរភាពនៅតំបន់ខាងលិចនៃប្រទេសស៊ីរី ដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយក្រុមបះបោរ នឹងក្លាយជាគន្លឹះសំខាន់។ រដ្ឋាភិបាលលោកខាងលិច ដែលបានជៀសវាងទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋដែលដឹកនាំដោយលោកអាសាដអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ត្រូវតែសម្រេចចិត្តថាត្រូវដោះស្រាយយ៉ាងណាជាមួយរដ្ឋបាលថ្មី ដែលក្រុមភេរវករដែលត្រូវបានកំណត់ជាសកលថាជាក្រុមភេរវករ – ហាយ៉ាត តាហ្រីរ អាល់-សាម (HTS) – ទំនងជានឹងមានឥទ្ធិពល។

អនុរដ្ឋមន្ត្រីជំនួយការក្រសួងការពារជាតិទទួលបន្ទុកមជ្ឈិមបូព៌ា លោក ដានីយែល សាភីរ៉ូ បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសន្និសីទសន្តិសុខ Manama Dialogue នៅរដ្ឋធានីបារ៉ែននៅថ្ងៃអាទិត្យថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តរក្សាវត្តមានរបស់ខ្លួននៅស៊ីរីខាងកើត និងនឹងចាត់វិធានការចាំបាច់ដើម្បីទប់ស្កាត់ការងើបឡើងវិញនៃរដ្ឋអ៊ីស្លាម។

មុនពេលចាញ់សង្គ្រាម រដ្ឋអ៊ីស្លាមបានដាក់របបភេរវកម្មនៅតំបន់ធំៗនៃប្រទេសស៊ីរី និងអ៊ីរ៉ាក់។

នៅក្នុងសន្និសីទមួយនៅទីក្រុងដូហា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសទួរគី លោក ហាកាន ហ្វីដាន បានមានប្រសាសន៍ថា “អង្គការភេរវកម្ម” មិនគួរត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យឆ្លៀតឱកាសពីស្ថានការណ៍នៅស៊ីរីទេ ហើយបានអំពាវនាវឱ្យគ្រប់គ្នាប្រុងប្រយ័ត្ន។

ក្រុម HTS ដែលបានដឹកនាំការវាយលុករបស់ក្រុមបះបោរនៅភាគខាងលិចនៃប្រទេសស៊ីរី គឺពីមុនជាក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាល់កៃដា ដែលស្គាល់ថាជារណសិរ្សនូស្រា រហូតដល់មេដឹកនាំរបស់ខ្លួន លោក អាប៊ូ មូហាម៉ែដ អាល់-ហ្គូឡានី បានកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយចលនាជីហាដសកលនៅឆ្នាំ២០១៦។ លោក ចូស្វា ឡេនឌីស អ្នកជំនាញស៊ីរី និងជានាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាមជ្ឈិមបូព៌ានៅសាកលវិទ្យាល័យអូក្លាហូម៉ា បានមានប្រសាសន៍ថា “សំណួរពិតប្រាកដគឺថាតើការផ្លាស់ប្តូរនេះនឹងមានសណ្តាប់ធ្នាប់កម្រិតណា ហើយវាហាក់ដូចជាច្បាស់ណាស់ថាលោកហ្គូឡានីចង់ឱ្យវាមានសណ្តាប់ធ្នាប់ខ្លាំងណាស់”។

លោកហ្គូឡានីនឹងមិនចង់ឃើញការវឹកវរដូចដែលបានកើតឡើងនៅអ៊ីរ៉ាក់ក្រោយពេលកងកម្លាំងដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកទម្លាក់លោកសាដាម ហ៊ូសែន នៅឆ្នាំ២០០៣ឡើយ។ លោក ឡេនឌីស បានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេនឹងត្រូវកសាងឡើងវិញ… ពួកគេនឹងត្រូវការឱ្យអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកដកទណ្ឌកម្ម”។

HTS គឺជាក្រុមបះបោរខ្លាំងបំផុតនៅស៊ីរី ហើយប្រជាជនស៊ីរីមួយចំនួននៅតែមានការភ័យខ្លាចថាក្រុមនេះនឹងដាក់ចេញនូវច្បាប់អ៊ីស្លាមតឹងរឹង ឬធ្វើការសងសឹក។

ប្រទេសដូចជាអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម និងអេហ្ស៊ីប ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក មើលឃើញក្រុមយោធាអ៊ីស្លាមថាជាការគំរាមកំហែងដល់អត្ថិភាព ដូច្នេះ HTS អាចនឹងជួបការប្រឆាំងពីមហាអំណាចក្នុងតំបន់។

នៅក្នុងសន្និសីទមួយនៅទីក្រុងម៉ាណាម៉ា លោក អាន់វ៉ា ហ្គាហ្គាស ទីប្រឹក្សាការទូតរបស់ប្រធានាធិបតីអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម បានមានប្រសាសន៍ថា កង្វល់ចម្បងសម្រាប់ប្រទេសនោះគឺ “លទ្ធិជ្រុលនិយម និងភេរវកម្ម។”

លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ស៊ីរីមិនទាន់ផុតពីគ្រោះថ្នាក់នៅឡើយទេ ដោយបន្ថែមថា លោកមិនដឹងថាលោកអាសាដនៅក្នុងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមឬអត់នោះទេ។

លោកហ្គាហ្គាសបានស្តីបន្ទោសការដួលរលំរបស់លោកអាសាដថាបណ្តាលមកពីបរាជ័យនៃនយោបាយ និងបានមានប្រសាសន៍ថាលោកមិនបានប្រើប្រាស់ ‘ខ្សែជីវិត’ ដែលប្រទេសអារ៉ាប់ផ្សេងៗបានផ្តល់ឱ្យលោកពីមុន រួមទាំងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមផងដែរ។

អ៊ីស្រាអែល ដែលទំនងជានឹងអបអរសាទរការដួលរលំនៃសត្រូវរបស់ខ្លួនគឺលោកអាសាដ បន្ទាប់ពីបានធ្វើឱ្យសត្រូវសំខាន់ផ្សេងទៀតរបស់ខ្លួនគឺហេសប៊ុលឡា និងហាម៉ាស់ចុះខ្សោយយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំនៃការប្រយុទ្ធ បាននិយាយថាខ្លួនបានដាក់ពង្រាយកម្លាំងនៅតំបន់គ្រប់គ្រងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិជាមួយស៊ីរី និងនៅចំណុចមួយចំនួនដែលចាំបាច់សម្រាប់ការការពារ៕